De basis

Roller derby is een full-contact sport die gespeeld wordt op rolschaatsen. Er is geen bal, geen puck en geen stick: alleen rolschaatsen, bescherming en een kick-ass instelling.

Twee teams spelen tegen elkaar om de meeste punten op een platte, ovale baan. Er zijn twee helften van 30 minuten en deze zijn onderverdeeld in rondes, oftewel “jams” die tot twee minuten kunnen duren. Elk team zet per jam vijf spelers op de baan. Hiervan zijn vier “blockers” en één is de “jammer”. Jammers zijn de aanvallers en zij kunnen als enigen punten scoren. Een jammer scoort één punt per tegenspeler die ze inhaalt.

Aan het begin van de jam staan de jammers achter de blockers van beide teams. Op het fluitsignaal proberen zij voorbij de tegenstanders te komen. De eerste keer dat een jammer langs deze blockers komen krijgen jammers nog geen punten. Er wordt eerst gevochten om lead-jammer status: de jammer die er als eerste doorheen komt krijgt het recht om die jam voortijdig te beëindigen. Dit is een tactisch voordeel en kan er voor zorgen dat de andere jammer geen kans krijgt om punten te scoren.

De blockers hebben twee doelen. Allereerst willen ze ervoor zorgen dat de jammer van het andere team niet langs hen komt en punten scoort. Tegelijkertijd willen ze er voor zorgen dat hún jammer wél punten scoort. Om dit alles voor elkaar te krijgen mogen spelers hun schouders en heupen gebruiken om tegenstanders te hinderen.

Het team met de meeste punten aan het einde van de wedstrijd heeft gewonnen!

De regels

We spelen volgens de regels van de Women’s Flat Track Derby Association (WFTDA). De regels kun je (in het Engels) lezen op de WFTDA website.

De geschiedenis

Roller Derby is in de huidige vorm vrij nieuw, maar de sport heeft een hele lange geschiedenis. De oorsprong ligt in de jaren 30 van de vorige eeuw. Laat 19e eeuw werd rolschaatsen gigantisch populair in de Verenigde Staten. Er werden skatewedstrijden gehouden die soms zo lang door gingen dat er zelfs deelnemers aan zijn gestorven. Deze events werden in 1922 (the) roller derby genoemd.

In de jaren 30 wilde Leo Seltzer publiek trekken (en geld verdienen) met goedkoop entertainment. In eerste instantie had hij dansmarathons georganiseerd die hij walkathons noemde. In 1935 werd dit minder populair, dus bedacht hij een nieuw concept: de transcontinentale roller derby competitie. In eerste instantie wat dit, net als de walkathons, een uithoudingsstrijd waarbij deelnemers eindeloos rondjes reden over een baan (een soort wielerbaan). Al snel realiseerde Seltzer dat het kijken naar mensen die rondjes reden leuk was, maar het publiek werd pas écht wild als er mensen tegen elkaar aan knalden. Dus bedacht hij regels om die botsingen in de hand te werken.

Dit spel groeide en er waren diverse bekende skaters en teams – zowel mannen als vrouwen. In de jaren ’50 haakte het publiek helaas af. Er zijn verschillende pogingen geweest om de sport weer op te pakken: in de jaren 80 en 90 zijn er pogingen geweest gedramatiseerde wedstrijden uit te zenden op TV. Deze versies van het spel leken meer op theater en showworstelen met gevechten, nepbloed en een vijver met alligators in het midden van de baan (ja, echt).

Hedendaags roller derby heeft haar revival te danken aan een groep kick-ass vrouwen uit Austin, Texas in 2000. In eerste instantie werd er gespeeld op een baan die plat op de vloer lag, omdat de ‘banked track’ (denk: wielerbaan maar kleiner) moeilijk te bekostigen was. Later werd ook het banked track roller derby weer opgestart door andere groepen vrouwen. In de zes jaar die volgden werden er zo’n 135 verenigingen opgericht voor en door vrouwelijke skaters. In 2007 is ook de Men’s Roller Derby Association (MRDA) opgericht, nadat ook mannen begonnen te spelen.

Vandaag de dag is roller derby een sport waar de aandacht ligt op atletische aspecten en inclusiviteit en niet meer het laten zien van een show. Roller derby is in principe nog steeds een amateursport met verenigingen die door de spelers zelf gerund worden. Er zijn (nationale) teams en skaters met sponsordeals én er zijn skaters die rond kunnen komen van derby gerelateerde dingen maar in principe zijn er geen professionele teams en skaters.